11/Апрель/2023 Саналар
АМЕРСФОРТ (Нидерландия), 11 апрель. /«Дунё» АА/. Ўзбекистоннинг Бельгиядаги элчихонаси ходимлари Нидерландиянинг Амерсфорт шаҳри яқинидаги собиқ «Амерсфорт» концлагери ҳудудида жойлашган «Кудрист монументи»да ўтказилган гул қўйиш маросимида иштирок этдилар, деб хабар бермоқда «Дунё» АА мухбири.
Тадбир Нидерландиянинг «Совет шараф майдони» жамғармаси, «Амерсфорт концлагери» миллий монументи ҳамда Амерсфорт шаҳри маъмурияти ҳамкорлигида ташкил этилди.
Гул қўйиш маросими - «Совет шараф майдони» жамғармаси томонидан 2012 йилдан буён ҳар йили 9 апрель куни ўтказиб келинадиган анъанавий хотира тадбири ҳисобланади.
Маросим «Кудрист монументи» ёнида ўтказилишининг замирида ўзига хос маъно бор. Хусусан, 1942 йил 9 апрель куни эрталаб соат 6 лар атрофида монумент жойлашган жойда (халқ орасида Кудрист номи билан танилган) собиқ совет армиясининг 77 нафар аскари немис фашистлари томонидан отиб ташланган. Қатл этилганлар - 1941 йил
27 сентябрь куни «Амерсфорт» концлагерига олиб келинган ва аксарияти Марказий Осиё мамлакатлари, хусусан, Ўзбекистондан бўлган 101 нафар солдатнинг тирик қолганлари эди. Бунгача эса лагерга олиб келинган 24 нафар аскар очлик, қийноқ ва касалликлар натижасида оламдан ўтган эди.
Иккинчи жаҳон урушидан сўнг топилган оммавий қатл жойида 1954 йилда илк ёдгорлик ўрнатилган бўлиб, 1962 йил 4 майида унинг ўрнини ҳозирги мемориал эгаллаган. Кейинчалик эса 101 нафар аскарнинг барчаси шу яқин атрофдаги «Растхоф» қабристони ҳудудида очилган «Совет шараф майдони» хотира мажмуаси ҳудудида қайта дафн этилган.
Бу йил Иккинчи жаҳон уруши пайтида Нидерландия ҳудудида фашистлар томонидан амалга оширилган энг йирик оммавий қатллардан бўлган фожеага 81 йил тўлди.
9 апрель куни «Кудрист монументи» ёнида Нидерландия жамоатчилиги, «Совет шараф майдони» жамғармаси, «Амерсфорт концлагери» миллий монументи ҳамда Амерсфорт шаҳри маъмурияти вакиллари, ўзбекистонлик ватандошлар ва ОАВ вакиллари тўпланди.
Маросим аввалида Амерсфорт шаҳри маъмурияти, «Совет шараф майдони» жамғармаси раҳбарияти, Нидерландия жамоатчлиги вакиллари сўзга чиқишиб Иккинчи жаҳон уруши йилларида фашистларга қарши курашда қурбон бўлганларнинг хотирасини авайлаб асраш ҳозирги авлод вакилларининг муқаддас бурчи эканлигини қайд этдилар.
Жумладан, «Совет шараф майдони» жамғармаси бошқаруви раиси, таниқли журналист ва тарихчи Ремко Рейдинг маросимга келганларга миннатдорлик билдирар экан, «Амерсфорт» концлагерида қурбон бўлган, барча қийноқ ва азоб-уқубатларга қарамай ўз Ватанини сотмаган, шаъни ва ғурурини ерга урмаган ўғлонларнинг мардлиги ва жасорати ҳозирги ҳамда келажак авлодлар учун ибрат бўлиши кераклигини таъкидлади. «Биз эса уларнинг муқаддас хотирасини асраб-авайлаш, қаҳрамонларнинг номларини аниқлашни давом эттириш учун бор куч ва имкониятларимизни сафарбар этамиз», деди Ремко Рейдинг.
Нидерландияда дафн этилган собиқ совет, шу жумладан, ўзбек аскарларининг шахсини аниқлашга Ремко Рейдинг ўзининг
20 йилдан кўпроқ умрини бағишлаган.
Шу кунгача Ремко Рейдингнинг саъй-ҳаракатлари билан 300га яқин аскарнинг шахси аниқланган. Эътиборлиси, у Ўзбекистонга бир неча бор келиб, ўзбек аскарларининг Иккинчи жаҳон уруши йилларидаги қаҳрамонликларини тарғиб этишга бағишланган бир қатор тадбирларда иштирок этган.
Бундан ташқари, Ремко Рейдинг 101 нафар ўзбекистонлик аскар қаҳрамонлигига бағишланган «Шараф майдони фарзанди» романининг муаллифи ҳамдир.
Айни пайтда Нидерландияда дафн этилган 101 нафар аскарнинг шахсини аниқлашга қаратилган лойиҳани амалга ошириш ишлари фаол давом этмоқда. Жумладан, 2021 йил бошида Ремко Рейдинг томонидан ўзбекистонлик бўлиши мумкин, деб тахмин қилинаётган бир неча аскарнинг ҳужжатлари топилиб, уларнинг шахсини аниқлаш борасидаги ишлар бошланган.
...9 апрель куни эса, анъанага кўра иштирокчилар монумент пойига гулдасталар қўйдилар ва бир дақиқалик сукут сақланди.
Шуни ҳам алоҳида таъкидлаш жоизки, маросимда бир гуруҳ ўзбекистонлик ватандошлар ҳам иштирок этишди.
Тадбир доирасида «Совет шараф майдони» жамғармаси бошқаруви раиси Ремко Рейдинг ҳамда Нидерландияда истиқомат қилаётган ўзбекистонлик ватандошлар билан қисқача суҳбат бўлиб ўтди.
Мулоқот якунида муборак Рамазон ҳайити ва 9 май – Хотира ва қадрлаш куни муносабати билан май ойининг бошида Иккинчи жаҳон уруши йилларида Нидерландияда қурбон бўлган ўзбекистонлик аскарлар хотирасига бағишлаб Амерсфорт шаҳрида хотира маросимини ташкил этиш юзасидан келишувга эришилди.
