ТОШКЕНТ, 18 декабрь. /“Дунё” АА/. 18–20 декабрь кунлари Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев Япония Бош вазири Санаэ Такаичининг таклифига биноан расмий ташриф билан ушбу мамлакатда бўлади ҳамда “Марказий Осиё+Япония” мулоқотининг олий даражадаги саммитида иштирок этади, деб хабар қилмоқда “Дунё” АА мухбири.

1992 йил 26 январда дипломатик муносабатлар ўрнатилганидан буён икки томонлама ҳамкорликни ривожлантириш Ўзбекистоннинг Осиё-Тинч океани минтақасидаги ташқи сиёсатининг асосий йўналишларидан бири бўлиб келмоқда. Анъанавий ўзаро ҳурмат ва ишончга таяниб, Тошкент ва Токио бугунги кунда сиёсат, хавфсизлик, иқтисодиёт, инвестициялар, инновациялар, таълим, маданият, туризм ва минтақавий шакллардаги ҳамкорликни қамраб олган кенг кўламли ҳамкорликни йўлга қўймоқда.

Япония саноат ва энергетика инфратузилмасини модернизация қилиш, рақамли трансформация, барқарор тараққиёт, таълим ва фан, маданий-гуманитар алмашинув масалаларида анъанавий равишда муҳим стратегик шерик бўлиб келмоқда.

Ўзбекистон ва Япония ўртасидаги икки томонлама ҳамкорлик самарали ва жадал ривожланмоқда. Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёевнинг 2019 йил декабрь ойида Японияга расмий ташрифи мулоқот ривожида туб бурилиш ясади. Ушбу ташриф йирик қўшма иқтисодий, инвестициявий ва гуманитар лойиҳаларни амалга оширишга туртки берди ҳамда узоқ муддатли истиқболга мўлжалланган ҳамкорлик векторини белгилаб берди. Халқаро майдонда Ўзбекистон ва Япония халқаро ташкилотлар доирасида ҳам самарали ҳамкорлик қилиб, бир-бирининг позицияларини қўллаб-қувватлаб келмоқда. Ҳамкорлик йилларида Ўзбекистон Япониянинг БМТ органларига номзодини 40 мартадан ортиқ қўллаб-қувватлаган, Токио эса Ўзбекистон ташаббуси билан қабул қилинган БМТ Бош Ассамблеясининг қатор резолюциялари, жумладан, Марказий Осиёда ядро қуролидан холи ҳудуд, маърифат ва диний бағрикенглик, ёшларни қўллаб-қувватлаш ва Барқарор ривожланиш мақсадларига эришишда парламентларнинг роли тўғрисидаги резолюцияларнинг ҳаммуаллифи бўлган.

Ўзбекистон ва Япония ўртасидаги парламентлараро ҳамкорлик ҳам икки томонлама муносабатларнинг стратегик хусусиятидан далолат беради. Икки мамлакат парламентларида дўстлик гуруҳлари ташкил этилган, “Ўзбекистон–Япония” парламентлараро форумининг йиғилишлари мунтазам ўтказилмоқда, ўзаро ташрифлар амалга оширилмоқда, учрашувлар ва онлайн музокаралар бўлиб ўтмоқда.

Вазирликлараро ҳамкорлик ҳам юқори даражани намойиш этмоқда. 2002 йилдан буён икки мамлакат ташқи сиёсат маҳкамалари ўртасида сиёсий маслаҳатлашувларнинг 19-раунди бўлиб ўтди.

2025 йил 25 август куни Тошкент шаҳрида бўлиб ўтган Ўзбекистон ва Япония ташқи ишлар вазирлари даражасидаги биринчи Стратегик мулоқот ҳам бу борада муҳим воқеа бўлди. Ушбу янги формат ўзаро ҳамкорликнинг узоқ муддатли хусусиятини ва томонларнинг барча йўналишларда ўзаро манфаатли ҳамкорликни кенгайтиришга тайёрлигини таъкидлади.

Ташқи ишлар вазирларининг мунтазам мулоқотлари, телефон орқали сўзлашувлари, халқаро майдонлардаги учрашувлари ва ўзаро ташрифлари икки ва кўп томонлама масалалар бўйича позицияларни мувофиқлаштиришга, шунингдек, бошқа йўналишларда ҳамкорликни ривожлантиришни фаоллаштиришга хизмат қилмоқда.

Ўзбекистоннинг Япониядаги фахрий консуллари давлатлараро ҳамкорликни ривожлантиришда муҳим роль ўйнамоқда. Улар икки мамлакат ўртасидаги иқтисодий ва маданий ташаббусларни илгари суришда фаол кўмаклашмоқда.

Ўзбекистон ва Япония ўртасидаги иқтисодий ҳамкорлик жадал ривожланиб, саноат, энергетика, коммуникациялар, инфратузилма, инновациялар, транспорт ва “яшил иқтисодиёт” соҳаларини қамраб олган. Мамлакатлар ўртасидаги савдо энг қулай режимда амалга оширилмоқда, бунинг натижасида товар айирбошлаш ҳажми сўнгги йилларда барқарор ўсишни намойиш этмоқда.

2024 йилда Нагоя шаҳрида Ўзбекистон–Япония савдо уйи очилди. Бу Япония томонининг Ўзбекистон билан савдо алоқаларини кенгайтиришга қизиқиши ортиб бораётганидан далолат беради.

Иқтисодий ҳамкорлик бўйича Ўзбекистон–Япония ва Япония–Ўзбекистон қўмиталарининг қўшма мажлислари иқтисодий лойиҳаларни мувофиқлаштиришнинг асосий механизми ҳисобланади.

Бугунги кунда мамлакатимизда Япония капитали иштирокида 84 қўшма корхона фаолият юритмоқда, Япониянинг нефть-газ, кимё, машинасозлик, логистика, таълим ва туризм соҳаларида фаолият юритаётган 13 йирик компанияси ваколатхоналари аккредитациядан ўтган.

Ўзбекистон иқтисодиётини модернизация қилишда Япония молия институтлари ҳам стратегик аҳамиятга эга. 2025 йил январь ойида Тошкентда Япония халқаро ҳамкорлик агентлиги (JIСA) билан миллий тиббиётни ривожлантиришда муҳим қадам бўладиган замонавий лойиҳа – Республика неврология ва инсульт марказини қуриш ва жиҳозлаш учун 150 миллион долларлик қарз битими имзоланди.

Ўзбекистон–Япония муносабатларининг маданий-гуманитар йўналиши ўзига хослиги билан ажралиб туради. Йигирма йилдан ортиқ вақтдан буён “Ўзбекистон–Япония” дўстлик жамияти, “Фукусима–Ўзбекистон” ва “Япония–Ўзбекистон” уюшмалари фаол иш олиб бормоқда. Тошкентда ўрнатилган “Хиросима тинчлик тоши” ва пойтахтимиз марказида барпо этилган Япон боғи ўзбек ва япон халқлари ўртасидаги мустаҳкам дўстлик рамзига айланди.

Ўзбекистонда япон маданияти фестиваллари, япон киноси намойишлари, гастроллар ва кўргазмалар мунтазам ўтказиб келинмоқда. Ўз навбатида, Ўзбекистон Японияда ўзбек таомлари ва миллий либосларидан тортиб мусиқа ва рақс санъатигача бўлган маданий анъаналарини кенг намойиш этади. Бундай алмашинув икки халқ ўртасидаги дўстликнинг ўзига хос асосини шакллантиради, ўзаро ҳурмат муҳитини яратади ва узоқ муддатли ҳамкорликни мустаҳкамлайди.

Таъкидлаш жоизки, замонавий маданий лойиҳалар гуманитар мулоқотнинг ташриф қоғозига айланди. 2022 йил апрель ойида Токиода “Ипак йўли руҳи – дўстлик кўприги” ёрқин тадбири бўлиб ўтди, 2024 йилда эса Япониянинг “Япон марвариди” ансамбли анъанавий “Бойсун баҳори” фестивалида учинчи ўринни эгаллади.

Таълим гуманитар алмашинувнинг энг жадал ривожланаётган йўналишларидан биридир. Ўзбекистондаги 7 та олий ўқув юртида 2,5 мингдан зиёд талаба япон тилини ўрганмоқда. Мамлакатда Инсон ресурсларини ривожлантириш бўйича Ўзбекистон–Япония маркази, Япониянинг JDS стипендияли ривожланиш дастури, Токио, Нагоя, Цукуба, Кеё ва Тоёхаши университетлари билан қўшма лойиҳалар амалга оширилмоқда. 400 дан ортиқ ўзбекистонлик талаба JDS дастури бўйича стипендияларни қўлга киритди, 2,5 минг нафар ўзбекистонлик мутахассис Японияда амалиёт ўтаб, малака оширди. Амалдаги дастурлар, ўқитувчилар алмашинуви йўлга қўйилган, икки мамлакат олий таълим муассасалари ректорларининг форумлари ўтказилмоқда.

Қадимги тарих, археология, шарқшунослик, қишлоқ хўжалиги ва иқлим жараёнлари бўйича қўшма илмий тадқиқотлар олиб борилмоқда.

Япония Ўзбекистонда соғлиқни сақлаш соҳасини ривожлантириш ва молиявий-техник жиҳатдан қўллаб-қувватламоқда. Хусусан, тиббиёт муассасаларини жиҳозлаш, мутахассислар тайёрлаш ва вакцина билан таъминлашга 60 миллион доллардан зиёд маблағ берилган. 100 дан ортиқ япониялик кўнгиллилар Ўзбекистонда ишлади, 200 дан ортиқ ўзбекистонлик шифокорлар Японияда амалиёт ўтади.

Икки томонлама муносабатларда минтақалараро дипломатия тобора муҳим ўрин эгалламоқда. Бугунги кунда Риштон ва Майдзуру, Тошкент ва Нагоя, Самарқанд вилояти ва Нара префектураси ўртасида дўстона алоқалар ўрнатилган. Бундай ҳамкорлик доирасида Японияда Самарқанд кунлари ва Нагояда маданий тадбирлар мунтазам ўтказиб келинмоқда.

Японияликларнинг Ўзбекистон маданияти ва тарихига қизиқиши ортиб бораётгани туфайли туризм соҳасидаги икки томонлама ҳамкорлик фаоллашмоқда. Мамлакатимизга япониялик сайёҳлар оқими изчил ортиб бормоқда. Бунга авиақатновларнинг кенгайиши, маданий туризмнинг фаол тарғиб қилиниши, қулай инфратузилманинг ривожлантирилиши хизмат қилмоқда.

Ўзбекистондаги буддавийлик ёдгорликлари – Қоратепа, Фаёзтепа, Далварзинтепа, Термиз ва унинг атрофидаги ибодатхона мажмуалари япониялик сайёҳларда алоҳида қизиқиш уйғотмоқда. Япон олимларининг тадқиқот ишлари туфайли ёдгорликлар халқаро маданий майдонга олиб чиқилди ва бутун дунёдан сайёҳлар ва мутахассисларни жалб қилмоқда.

Бу йил Осака шаҳрида бўлиб ўтган ЭКСПО–2025 кўргазмасидаги “Билимлар боғи, келажак жамиятининг лабораторияси” Ўзбекистон павильони япон жамоатчилигининг Ўзбекистонга бўлган эътиборининг яна бир ёрқин тасдиғи бўлди. Мамлакатимиз миллий павильони энг ёрқин объектлардан бири сифатида эътироф этилиб, Олтин медаль билан тақдирланди. Унинг доирасида намойиш этилган Ўзбекистон миллий симфоник оркестрининг икки мамлакат дўстлигига бағишланган “Самовий рақс” жаҳон премьераси японлар қалбини забт этди.

Давлатимиз раҳбари ўз ташрифи давомида биринчи олий даражадаги саммитда мезбонлик қиладиган “Марказий Осиё – Япония” мулоқоти Ўзбекистоннинг минтақавий устуворликлари тизимига уйғун келадиган форматлардан бири бўлиб, Марказий Осиё мамлакатларининг сиёсий жипслашув даражаси юксалаётганидан далолат беради.

Мулоқотни ташкил этиш ташаббуси илк бор Япония ташқи ишлар вазири Ёрико Кавагучи томонидан 2004 йил 24 августда Тошкентга ташрифи чоғида илгари сурилган эди. Ўшанда минтақада тинчлик ва барқарорликни таъминлаш, ислоҳотлар ва ижтимоий ривожланишга кўмаклашиш, ички минтақавий алоқаларни мустаҳкамлаш, Марказий Осиёнинг қўшни минтақалар ва халқаро ҳамжамият билан шериклигини ривожлантириш, минтақавий ва глобал кун тартибидаги долзарб масалалар бўйича ҳамкорлик қилиш устувор мақсадлар қаторида кўрсатиб ўтилган эди.

Бугунги кунда Мулоқот ишончли ҳамкорлик, барқарор ривожланишнинг долзарб масалаларини муҳокама қилиш учун барқарор платформага айланди.

Форматни амалий мазмун билан бойитиш мақсадида юқори мансабдор шахсларнинг ишчи йиғилишлари, тармоқ идораларининг эксперт учрашувлари ва “Токио интеллектуал мулоқотлари” фаол ўтказилмоқда. Сўнгги йилларда 2023–2025 йилларда Токиода бўлиб ўтган энергетика вазирлари даражасидаги “Иқтисодиёт ва энергетика мулоқотлари” алоҳида аҳамият касб этди.

Япониянинг Марказий Осиёдаги инфратузилма ташаббусларини қўллаб-қувватлаши доимо форматнинг устувор йўналишларидан бири бўлиб келган. Япониянинг JISA ва JBIC ташкилотлари транспорт йўлаклари, логистика марказлари, йўл тармоқлари, муҳандислик иншоотлари, аэропортлар ва темир йўл инфратузилмасини модернизация қилишда тизимли иштирок этмоқда. Ушбу лойиҳалар минтақанинг ўзаро боғлиқлигини сезиларли даражада оширади, транзит салоҳиятини оширишга ҳисса қўшади ва Марказий Осиёнинг Шарқий Осиё, Яқин Шарқ ва Европа ўртасидаги асосий кўприклардан бири сифатидаги ролини мустаҳкамлайди.

Рақамлаштириш ва автоматлаштириш соҳасида илғор технологияларга эга бўлган Япония минтақа давлатлари билан фаол тажриба алмашмоқда. Ўзбекистон учун ушбу йўналишдаги ҳамкорлик алоҳида аҳамиятга эга: мамлакат АКТ соҳасини жадал ривожлантирмоқда, IT-парклар, технопарклар ташкил этмоқда, рақамли иқтисодиёт дастурларини ишга туширмоқда, миллий кадрлар тайёрлаш учун япониялик мутахассисларни жалб қилмоқда.

Япония экологик хавфсиз ривожланиш, энергия тежамкор технологиялар соҳасида анъанавий етакчилардан бири ҳисобланганлиги сабабли, экологик кун тартиби ҳам ҳамкорликнинг марказий элементи ҳисобланади.

Ўзбекистон аҳоли сони бўйича минтақадаги энг йирик давлат ва асосий транспорт-логистика марказлари маркази сифатида Мулоқот кун тартибини шакллантиришда алоҳида роль ўйнайди. Сўнгги йилларда Ўзбекистон турли соҳаларда янги лойиҳалар ташаббускори сифатида ҳамкорликни амалий мазмун билан бойитишга салмоқли ҳисса қўшмоқда.

Бир сўз билан айтганда, ўтган йигирма йил давомида Мулоқот минтақа мамлакатлари ва Японияга кенг кўламли йўналишларда тизимли ҳамкорликни йўлга қўйиш имконини берувчи барқарор ва талаб юқори бўлган шериклик механизми сифатида қарор топди.

Шундай қилиб, Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Японияга бўлажак ташрифи ва “Марказий Осиё+Япония” мулоқоти саммитидаги иштироки ҳам икки томонлама, ҳам кўп томонлама сиёсий ҳамкорликни чуқурлаштириш, иқтисодий ва сармоявий ҳамкорликни кенгайтириш, таълим ва илмий алоқаларни мустаҳкамлаш имконини беради. Шубҳасиз, давлатимиз раҳбарининг ўзаро манфаатли алоқаларни кенгайтиришга қаратилган фаол позицияси Ўзбекистоннинг минтақавий интеграция ва очиқ конструктив халқаро мулоқотга содиқлигини яна бир бор тасдиқлайди.

Сурат Ўзбекистон Президенти матбуот хизмати архивидан олинди