TOSHKЕNT, 18-dekabr. /“Dunyo” AA/. 18–20-dekabr kunlari O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Yaponiya Bosh vaziri Sanae Takaichining taklifiga binoan rasmiy tashrif bilan ushbu mamlakatda bo‘ladi hamda “Markaziy Osiyo+Yaponiya” muloqotining oliy darajadagi sammitida ishtirok etadi, deb xabar qilmoqda “Dunyo” AA muxbiri.

1992-yil 26-yanvarda diplomatik munosabatlar o‘rnatilganidan buyon ikki tomonlama hamkorlikni rivojlantirish O‘zbekistonning Osiyo-Tinch okeani mintaqasidagi tashqi siyosatining asosiy yo‘nalishlaridan biri bo‘lib kelmoqda. An’anaviy o‘zaro hurmat va ishonchga tayanib, Toshkent va Tokio bugungi kunda siyosat, xavfsizlik, iqtisodiyot, investitsiyalar, innovatsiyalar, ta’lim, madaniyat, turizm va mintaqaviy shakllardagi hamkorlikni qamrab olgan keng ko‘lamli hamkorlikni yo‘lga qo‘ymoqda.

Yaponiya sanoat va energetika infratuzilmasini modernizatsiya qilish, raqamli transformatsiya, barqaror taraqqiyot, ta’lim va fan, madaniy-gumanitar almashinuv masalalarida an’anaviy ravishda muhim strategik sherik bo‘lib kelmoqda.

O‘zbekiston va Yaponiya o‘rtasidagi ikki tomonlama hamkorlik samarali va jadal rivojlanmoqda. O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2019-yil dekabr oyida Yaponiyaga rasmiy tashrifi muloqot rivojida tub burilish yasadi. Ushbu tashrif yirik qo‘shma iqtisodiy, investitsiyaviy va gumanitar loyihalarni amalga oshirishga turtki berdi hamda uzoq muddatli istiqbolga mo‘ljallangan hamkorlik vektorini belgilab berdi. Xalqaro maydonda O‘zbekiston va Yaponiya xalqaro tashkilotlar doirasida ham samarali hamkorlik qilib, bir-birining pozitsiyalarini qo‘llab-quvvatlab kelmoqda. Hamkorlik yillarida O‘zbekiston Yaponiyaning BMT organlariga nomzodini 40 martadan ortiq qo‘llab-quvvatlagan, Tokio esa O‘zbekiston tashabbusi bilan qabul qilingan BMT Bosh Assambleyasining qator rezolyutsiyalari, jumladan, Markaziy Osiyoda yadro qurolidan xoli hudud, ma’rifat va diniy bag‘rikenglik, yoshlarni qo‘llab-quvvatlash va Barqaror rivojlanish maqsadlariga erishishda parlamentlarning roli to‘g‘risidagi rezolyutsiyalarning hammuallifi bo‘lgan.

O‘zbekiston va Yaponiya o‘rtasidagi parlamentlararo hamkorlik ham ikki tomonlama munosabatlarning strategik xususiyatidan dalolat beradi. Ikki mamlakat parlamentlarida do‘stlik guruhlari tashkil etilgan, “O‘zbekiston–Yaponiya” parlamentlararo forumining yig‘ilishlari muntazam o‘tkazilmoqda, o‘zaro tashriflar amalga oshirilmoqda, uchrashuvlar va onlayn muzokaralar bo‘lib o‘tmoqda.

Vazirliklararo hamkorlik ham yuqori darajani namoyish etmoqda. 2002-yildan buyon ikki mamlakat tashqi siyosat mahkamalari o‘rtasida siyosiy maslahatlashuvlarning 19-raundi bo‘lib o‘tdi.

2025-yil 25-avgust kuni Toshkent shahrida bo‘lib o‘tgan O‘zbekiston va Yaponiya tashqi ishlar vazirlari darajasidagi birinchi Strategik muloqot ham bu borada muhim voqea bo‘ldi. Ushbu yangi format o‘zaro hamkorlikning uzoq muddatli xususiyatini va tomonlarning barcha yo‘nalishlarda o‘zaro manfaatli hamkorlikni kengaytirishga tayyorligini ta’kidladi.

Tashqi ishlar vazirlarining muntazam muloqotlari, telefon orqali so‘zlashuvlari, xalqaro maydonlardagi uchrashuvlari va o‘zaro tashriflari ikki va ko‘p tomonlama masalalar bo‘yicha pozitsiyalarni muvofiqlashtirishga, shuningdek, boshqa yo‘nalishlarda hamkorlikni rivojlantirishni faollashtirishga xizmat qilmoqda.

O‘zbekistonning Yaponiyadagi faxriy konsullari davlatlararo hamkorlikni rivojlantirishda muhim rol o‘ynamoqda. Ular ikki mamlakat o‘rtasidagi iqtisodiy va madaniy tashabbuslarni ilgari surishda faol ko‘maklashmoqda.

O‘zbekiston va Yaponiya o‘rtasidagi iqtisodiy hamkorlik jadal rivojlanib, sanoat, energetika, kommunikatsiyalar, infratuzilma, innovatsiyalar, transport va “yashil iqtisodiyot” sohalarini qamrab olgan. Mamlakatlar o‘rtasidagi savdo eng qulay rejimda amalga oshirilmoqda, buning natijasida tovar ayirboshlash hajmi so‘nggi yillarda barqaror o‘sishni namoyish etmoqda.

2024-yilda Nagoya shahrida O‘zbekiston–Yaponiya savdo uyi ochildi. Bu Yaponiya tomonining O‘zbekiston bilan savdo aloqalarini kengaytirishga qiziqishi ortib borayotganidan dalolat beradi.

Iqtisodiy hamkorlik bo‘yicha O‘zbekiston–Yaponiya va Yaponiya–O‘zbekiston qo‘mitalarining qo‘shma majlislari iqtisodiy loyihalarni muvofiqlashtirishning asosiy mexanizmi hisoblanadi.

Bugungi kunda mamlakatimizda Yaponiya kapitali ishtirokida 84 qo‘shma korxona faoliyat yuritmoqda, Yaponiyaning neft-gaz, kimyo, mashinasozlik, logistika, ta’lim va turizm sohalarida faoliyat yuritayotgan 13 yirik kompaniyasi vakolatxonalari akkreditatsiyadan o‘tgan.

O‘zbekiston iqtisodiyotini modernizatsiya qilishda Yaponiya moliya institutlari ham strategik ahamiyatga ega. 2025-yil yanvar oyida Toshkentda Yaponiya xalqaro hamkorlik agentligi (JICA) bilan milliy tibbiyotni rivojlantirishda muhim qadam bo‘ladigan zamonaviy loyiha – Respublika nevrologiya va insult markazini qurish va jihozlash uchun 150 million dollarlik qarz bitimi imzolandi.

O‘zbekiston–Yaponiya munosabatlarining madaniy-gumanitar yo‘nalishi o‘ziga xosligi bilan ajralib turadi. Yigirma yildan ortiq vaqtdan buyon “O‘zbekiston–Yaponiya” do‘stlik jamiyati, “Fukusima–O‘zbekiston” va “Yaponiya–O‘zbekiston” uyushmalari faol ish olib bormoqda. Toshkentda o‘rnatilgan “Xirosima tinchlik toshi” va poytaxtimiz markazida barpo etilgan Yapon bog‘i o‘zbek va yapon xalqlari o‘rtasidagi mustahkam do‘stlik ramziga aylandi.

O‘zbekistonda yapon madaniyati festivallari, yapon kinosi namoyishlari, gastrollar va ko‘rgazmalar muntazam o‘tkazib kelinmoqda. O‘z navbatida, O‘zbekiston Yaponiyada o‘zbek taomlari va milliy liboslaridan tortib musiqa va raqs san’atigacha bo‘lgan madaniy an’analarini keng namoyish etadi. Bunday almashinuv ikki xalq o‘rtasidagi do‘stlikning o‘ziga xos asosini shakllantiradi, o‘zaro hurmat muhitini yaratadi va uzoq muddatli hamkorlikni mustahkamlaydi.

Ta’kidlash joizki, zamonaviy madaniy loyihalar gumanitar muloqotning tashrif qog‘oziga aylandi. 2022-yil aprel oyida Tokioda “Ipak yo‘li ruhi – do‘stlik ko‘prigi” yorqin tadbiri bo‘lib o‘tdi, 2024-yilda esa Yaponiyaning “Yapon marvaridi” ansambli an’anaviy “Boysun bahori” festivalida uchinchi o‘rinni egalladi.

Ta’lim gumanitar almashinuvning eng jadal rivojlanayotgan yo‘nalishlaridan biridir. O‘zbekistondagi 7 ta oliy o‘quv yurtida 2,5 mingdan ziyod talaba yapon tilini o‘rganmoqda. Mamlakatda Inson resurslarini rivojlantirish bo‘yicha O‘zbekiston–Yaponiya markazi, Yaponiyaning JDS stipendiyali rivojlanish dasturi, Tokio, Nagoya, Sukuba, Keyo va Toyoxashi universitetlari bilan qo‘shma loyihalar amalga oshirilmoqda. 400 dan ortiq o‘zbekistonlik talaba JDS dasturi bo‘yicha stipendiyalarni qo‘lga kiritdi, 2,5 ming nafar o‘zbekistonlik mutaxassis Yaponiyada amaliyot o‘tab, malaka oshirdi. Amaldagi dasturlar, o‘qituvchilar almashinuvi yo‘lga qo‘yilgan, ikki mamlakat oliy ta’lim muassasalari rektorlarining forumlari o‘tkazilmoqda.

Qadimgi tarix, arxeologiya, sharqshunoslik, qishloq xo‘jaligi va iqlim jarayonlari bo‘yicha qo‘shma ilmiy tadqiqotlar olib borilmoqda.

Yaponiya O‘zbekistonda sog‘liqni saqlash sohasini rivojlantirish va moliyaviy-texnik jihatdan qo‘llab-quvvatlamoqda. Xususan, tibbiyot muassasalarini jihozlash, mutaxassislar tayyorlash va vaksina bilan ta’minlashga 60 million dollardan ziyod mablag‘ berilgan. 100 dan ortiq yaponiyalik ko‘ngillilar O‘zbekistonda ishladi, 200 dan ortiq o‘zbekistonlik shifokorlar Yaponiyada amaliyot o‘tadi.

Ikki tomonlama munosabatlarda mintaqalararo diplomatiya tobora muhim o‘rin egallamoqda. Bugungi kunda Rishton va Maydzuru, Toshkent va Nagoya, Samarqand viloyati va Nara prefekturasi o‘rtasida do‘stona aloqalar o‘rnatilgan. Bunday hamkorlik doirasida Yaponiyada Samarqand kunlari va Nagoyada madaniy tadbirlar muntazam o‘tkazib kelinmoqda.

Yaponiyaliklarning O‘zbekiston madaniyati va tarixiga qiziqishi ortib borayotgani tufayli turizm sohasidagi ikki tomonlama hamkorlik faollashmoqda. Mamlakatimizga yaponiyalik sayyohlar oqimi izchil ortib bormoqda. Bunga aviaqatnovlarning kengayishi, madaniy turizmning faol targ‘ib qilinishi, qulay infratuzilmaning rivojlantirilishi xizmat qilmoqda.

O‘zbekistondagi buddaviylik yodgorliklari – Qoratepa, Fayoztepa, Dalvarzintepa, Termiz va uning atrofidagi ibodatxona majmualari yaponiyalik sayyohlarda alohida qiziqish uyg‘otmoqda. Yapon olimlarining tadqiqot ishlari tufayli yodgorliklar xalqaro madaniy maydonga olib chiqildi va butun dunyodan sayyohlar va mutaxassislarni jalb qilmoqda.

Bu yil Osaka shahrida bo‘lib o‘tgan EKSPO–2025 ko‘rgazmasidagi “Bilimlar bog‘i, kelajak jamiyatining laboratoriyasi” O‘zbekiston paviloni yapon jamoatchiligining O‘zbekistonga bo‘lgan e’tiborining yana bir yorqin tasdig‘i bo‘ldi. Mamlakatimiz milliy paviloni eng yorqin obyektlardan biri sifatida e’tirof etilib, Oltin medal bilan taqdirlandi. Uning doirasida namoyish etilgan O‘zbekiston milliy simfonik orkestrining ikki mamlakat do‘stligiga bag‘ishlangan “Samoviy raqs” jahon premerasi yaponlar qalbini zabt etdi.

Davlatimiz rahbari o‘z tashrifi davomida birinchi oliy darajadagi sammitda mezbonlik qiladigan “Markaziy Osiyo – Yaponiya” muloqoti O‘zbekistonning mintaqaviy ustuvorliklari tizimiga uyg‘un keladigan formatlardan biri bo‘lib, Markaziy Osiyo mamlakatlarining siyosiy jipslashuv darajasi yuksalayotganidan dalolat beradi.

Muloqotni tashkil etish tashabbusi ilk bor Yaponiya tashqi ishlar vaziri Yoriko Kavaguchi tomonidan 2004-yil 24-avgustda Toshkentga tashrifi chog‘ida ilgari surilgan edi. O‘shanda mintaqada tinchlik va barqarorlikni ta’minlash, islohotlar va ijtimoiy rivojlanishga ko‘maklashish, ichki mintaqaviy aloqalarni mustahkamlash, Markaziy Osiyoning qo‘shni mintaqalar va xalqaro hamjamiyat bilan sherikligini rivojlantirish, mintaqaviy va global kun tartibidagi dolzarb masalalar bo‘yicha hamkorlik qilish ustuvor maqsadlar qatorida ko‘rsatib o‘tilgan edi.

Bugungi kunda Muloqot ishonchli hamkorlik, barqaror rivojlanishning dolzarb masalalarini muhokama qilish uchun barqaror platformaga aylandi.

Formatni amaliy mazmun bilan boyitish maqsadida yuqori mansabdor shaxslarning ishchi yig‘ilishlari, tarmoq idoralarining ekspert uchrashuvlari va “Tokio intellektual muloqotlari” faol o‘tkazilmoqda. So‘nggi yillarda 2023–2025-yillarda Tokioda bo‘lib o‘tgan energetika vazirlari darajasidagi “Iqtisodiyot va energetika muloqotlari” alohida ahamiyat kasb etdi.

Yaponiyaning Markaziy Osiyodagi infratuzilma tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlashi doimo formatning ustuvor yo‘nalishlaridan biri bo‘lib kelgan. Yaponiyaning JISA va JBIC tashkilotlari transport yo‘laklari, logistika markazlari, yo‘l tarmoqlari, muhandislik inshootlari, aeroportlar va temir yo‘l infratuzilmasini modernizatsiya qilishda tizimli ishtirok etmoqda. Ushbu loyihalar mintaqaning o‘zaro bog‘liqligini sezilarli darajada oshiradi, tranzit salohiyatini oshirishga hissa qo‘shadi va Markaziy Osiyoning Sharqiy Osiyo, Yaqin Sharq va Yevropa o‘rtasidagi asosiy ko‘priklardan biri sifatidagi rolini mustahkamlaydi.

Raqamlashtirish va avtomatlashtirish sohasida ilg‘or texnologiyalarga ega bo‘lgan Yaponiya mintaqa davlatlari bilan faol tajriba almashmoqda. O‘zbekiston uchun ushbu yo‘nalishdagi hamkorlik alohida ahamiyatga ega: mamlakat AKT sohasini jadal rivojlantirmoqda, IT-parklar, texnoparklar tashkil etmoqda, raqamli iqtisodiyot dasturlarini ishga tushirmoqda, milliy kadrlar tayyorlash uchun yaponiyalik mutaxassislarni jalb qilmoqda.

Yaponiya ekologik xavfsiz rivojlanish, energiya tejamkor texnologiyalar sohasida an’anaviy yetakchilardan biri hisoblanganligi sababli, ekologik kun tartibi ham hamkorlikning markaziy elementi hisoblanadi.

O‘zbekiston aholi soni bo‘yicha mintaqadagi eng yirik davlat va asosiy transport-logistika markazlari markazi sifatida Muloqot kun tartibini shakllantirishda alohida rol o‘ynaydi. So‘nggi yillarda O‘zbekiston turli sohalarda yangi loyihalar tashabbuskori sifatida hamkorlikni amaliy mazmun bilan boyitishga salmoqli hissa qo‘shmoqda.

Bir so‘z bilan aytganda, o‘tgan yigirma yil davomida Muloqot mintaqa mamlakatlari va Yaponiyaga keng ko‘lamli yo‘nalishlarda tizimli hamkorlikni yo‘lga qo‘yish imkonini beruvchi barqaror va talab yuqori bo‘lgan sheriklik mexanizmi sifatida qaror topdi.

Shunday qilib, O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Yaponiyaga bo‘lajak tashrifi va “Markaziy Osiyo+Yaponiya” muloqoti sammitidagi ishtiroki ham ikki tomonlama, ham ko‘p tomonlama siyosiy hamkorlikni chuqurlashtirish, iqtisodiy va sarmoyaviy hamkorlikni kengaytirish, ta’lim va ilmiy aloqalarni mustahkamlash imkonini beradi. Shubhasiz, davlatimiz rahbarining o‘zaro manfaatli aloqalarni kengaytirishga qaratilgan faol pozitsiyasi O‘zbekistonning mintaqaviy integratsiya va ochiq konstruktiv xalqaro muloqotga sodiqligini yana bir bor tasdiqlaydi.

Surat O‘zbekiston Prezidenti matbuot xizmati arxividan olindi