БУДАПЕШТ, 18 декабрь. /“Дунё” АА/. Венгриянинг нуфузли “Hello Magyar” янгиликлар сайтида халқаро эксперт Альпар Катонинг Ўзбекистон Республикаси Президентининг Японияга бўлажак расмий ташрифи юзасидан ёзган мақоласи эълон қилинди, деб хабар қилмоқда “Дунё” АА мухбири.

Материалда таъкидланишича, декабрь ойида Токиода “Марказий Осиё + Япония” саммити ташкил этилади. Унда минтақанинг беш давлат раҳбарлари иштирок этади. Ушбу нуфузли учрашув Япониянинг сўнгги йилларда Россия, Хитой ва АҚШда ўз дипломатик саъй-ҳаракатларини фаоллаштирган, геосиёсий ва иқтисодий жиҳатдан тобора муҳим аҳамият касб этаётган Марказий Осиё минтақасида фаолроқ иштирок этишга интилишини яққол кўрсатади.

“Саммитни ўтказиш вақти тасодифан танланмаган. Токионинг мақсади энергия ресурсларига бой минтақа билан сиёсий ва иқтисодий алоқаларни мустаҳкамлаш, шу билан бирга иқтисодий хавфсизликни ошириш ва барқарор ривожланиш соҳасидаги ҳамкорликка ҳисса қўшишдир. Япония томонидан Марказий Осиё давлатлари билан узоқ муддатли ва мувозанатли ҳамкорликни йўлга қўйиш, катта кучлар рақобатининг очиқ шаклларидан қочиш истаги тобора яққол намоён бўлмоқда”, – дея фикр билдирган Альпар Като.

Бу жараёнда Ўзбекистон алоҳида аҳамиятга эга. Минтақанинг аҳолиси энг кўп ва асосий транспорт-логистика марказларидан бири бўлган мамлакат минтақавий ҳамкорликда муҳим ўрин тутади. Президент Шавкат Мирзиёевнинг сўнгги йиллардаги ислоҳотлари хорижий инвестициялар ва стратегик шериклик учун йўл очди, бунинг натижасида Тошкент Япония учун ҳам муҳим ҳамкор бўлиб қолмоқда.

Мақолада қайд этилишича, Президент Мирзиёевнинг 2025 йил декабрь ойида Японияга расмий ташрифи ҳамда Марказий Осиё–Япония саммитида иштирок этиши икки томонлама муносабатларнинг янги босқичини бошлайди. Ташриф протокол доирасидан чиқиб, аниқ иқтисодий, инфратузилмавий ва технологик келишувлар билан бирга амалга оширилиши кутилмоқда. Муҳокаманинг асосий йўналишлари, энергетика, соғлиқни сақлаш, “яшил” иқтисодиёт, Япония молиявий ва эксперт кўмагида рақамлаштириш ва таълимни ривожлантиришни ўз ичига олади.

Япония ҳамкорликка прагматик ёндашувни намойиш этмоқда: Токио биринчи навбатда замонавий технологиялар, фойдали молиялаштириш ва сиёсий шароитлар билан боғлиқ, босимсиз узоқ муддатли ривожланиш дастурларини таклиф қилмоқда. Ушбу модель ташқи алоқаларни диверсификация қилишга интилаётган Марказий Осиё мамлакатлари учун жозибадор муқобил ҳисобланади.

“Сўнгги йигирма йил ичида Марказий Осиё – Япония мулоқоти аста-секин институционаллашди ва ҳозирда минтақавий масалаларни муҳокама қилиш учун барқарор платформани яратмоқда. Токио саммитидан кўзланган мақсад ушбу форматни амалий мазмун билан бойитиш, бунда инфратузилма, транспорт йўлаклари ва энергия самарадорлигини ривожлантиришга алоҳида эътибор қаратишдан иборат. Япония тараққиёт институтлари минтақани модернизация қилишда доим фаол бўлган ва келажакда ҳам бу фаолликни ошириш ниятида”, – дея баён этилган нашрда.

Кейинги йилларда Япония билан Ўзбекистон ўртасидаги муносабатлар “стратегик шериклик” йўналишида, энг аввало, иқтисодий, инвестициявий ва сиёсий соҳаларда жадал ривожланиб бормоқда. Икки мамлакат ўртасида дипломатик муносабатлар 1992 йилда ўрнатилган бўлиб, сўнгги пайтларда олий даражадаги мулоқот ва маслаҳат учрашувлар кўпайди.

Жумладан, 2025 йил август ойида Тошкентда Япония ва Ўзбекистон ташқи ишлар вазирларининг биринчи стратегик мулоқоти бўлиб ўтди. Ушбу учрашув сиёсий маслаҳатлашувларни мувофиқлаштирди ва Япониянинг Марказий Осиё сиёсатидаги ролини мустаҳкамлади.

Сўнгги ўн йил ичида Япония кўп миллиард долларлик ривожланиш ва кредит дастурларини амалга оширди. Саноат ва энергетика инфратузилмасини модернизация қилишда Ўзбекистоннинг муҳим ҳамкорларидан бирига айланди. 2024 йилнинг январь–май ойларида икки томонлама товар айирбошлаш ҳажми 188,2 миллион АҚШ долларини ташкил этди. Бу ўтган йилнинг шу даврига нисбатан бир ярим баравардан кўпроқдир. Бундан ташқари, Ўзбекистонда бир неча ўнлаб япон–ўзбек қўшма корхоналари фаолият кўрсатмоқда.

Муносабатлар фақат иқтисодий соҳада ривожланаётгани йўқ. Япония кўмагида Тошкентдаги “Рақамли университет” лойиҳаси каби қўшма таълим дастурлари фаолият юритиб, илмий ва маданий алмашинувлар ривожланмоқда. Икки давлат гуманитар алоқалар, таълим ва туризмни ривожлантириш муҳимлигини тан олади, бу эса узоқ муддатли истиқболда сиёсий-иқтисодий ҳамкорликни барқарорлаштиради.

“Президент Мирзиёевнинг Японияга бўлажак ташрифи ва C5+1 саммитидаги иштироки Ўзбекистон ва Марказий Осиёни узоқ муддатли стратегик шерик сифатида кўрсатади. Ушбу шерикликни чуқурлаштириш нафақат икки томонлама муносабатларни мустаҳкамлашга, балки Марказий Осиёнинг глобал геосиёсий майдонда янада мувозанатли иштирокчига айланишига хизмат қилади”, – дейди халқаро эксперт.