BUDAPESHT, 24-avgust. /"Dunyo" AA/. Vengriyaning yetakchi "Dunay instituti" markazi tadqiqotchisi Ibrohim Mamedov "Dunyo" AA uchun intervyusida Prezident Shavkat Mirziyoyevning 22-avgust kuni Turkmanboshi shahrida bo'lib o'tgan "Ozarbayjon – Turkmaniston – O'zbekiston" formatidagi uch tomonlama sammitdagi ishtiroki haqidagi fikrlarini bildirdi.

– Ozarbayjon, Turkmaniston va O'zbekiston o'rtasida yangi uch tomonlama formatning shakllanishi Ipak yo'li bo'ylab mintaqaviy energetika, logistika va transport loyihalari uchun strategik ahamiyatga ega. O'zbekistonning Markaziy Osiyodagi markaziy jug'rofiy joylashuvi, o'sib borayotgan iste'mol bozori va "yashil" energiya eksporti salohiyati bu hamkorlikning muhim arteriyasiga aylandi.

Yaxshi ma'lumki, O'zbekiston mintaqadagi barcha davlatlar va Afg'oniston bilan chegaradosh. Bu noyob pozitsiya O'zbekistonni mintaqaviy transport tashabbuslari uchun tabiiy markazga aylantiradi.

Sammit Kaspiy dengizidagi eng yirik portlardan biri joylashgan Turkmanboshida o'tkazilgani bejiz emas. Turkmanboshi porti va Boku porti o'rtasidagi transport-logistika aloqalaridan faol foydalanish muhokamaning markaziy mavzularidan biri bo'ldi. Bu yerda O'zbekiston "Xitoy-Qirg'iziston-O'zbekiston" temir yo'li loyihasi orqali Yevroosiyo aloqalarini kengaytirishda muhim rol o'ynaydi, bu esa O'rta yo'lakning bir qismi sifatida Xitoy-Qirg'iziston-O'zbekiston-Turkmaniston-Ozarbayjon yo'nalishini kelajakda faollashtirishga yo'l ochadi.

Uch tomonlama formatni mustahkamlovchi yana bir omil – "Shimol-Janub" xalqaro transport koridori bilan strategik kesishishdir. Shu nuqtai nazardan, Ozarbayjon, Turkmaniston va O'zbekiston o'rtasidagi uch tomonlama format Ipak yo'li mamlakatlari uchun qulay va o'zaro manfaatli shart-sharoitlar yaratish uchun platforma bo'lib xizmat qiladi.

Energetika sohasidagi hamkorlik ushbu uch tomonlama formatning yana bir muhim yo'nalishidir. Muhokamalar tabiiy gaz eksportini ham, qayta tiklanadigan energiya loyihalarini ham qamrab oldi. Vengriya 2023-yil avgustida Turkmanistondan tabiiy gaz importi bo'yicha shartnoma imzolagan Yevropadagi birinchi davlatga aylandi. Hamkorlikning yangi uch tomonlama formati ham Yevropa va Xitoy bozorlariga tabiiy gaz eksporti uchun muhim ahamiyatga ega bo'ladi.

Yangi uch tomonlama formatning "yashil" kun tartibi ham birdek muhim. 2024-yil may oyida Ozarbayjon, Qozog'iston va O'zbekiston Markaziy Osiyoda ishlab chiqariladigan qayta tiklanadigan energiyani Ozarbayjonga o'tkazish uchun Kaspiy dengizi orqali yuqori voltli kabel qurishga kelishib oldilar.  U yerdan Qora dengiz bo'ylab kabel tizimiga ulanishi mumkin, bu loyiha keyingi o'n yillik oxiriga qadar yakunlanishi rejalashtirilgan. Kaspiy va Qora dengizlarni bog'lovchi bu ikki qismli tashabbus Yevropa bozorlariga "yashil" energiya oqimini keskin oshirishi mumkin.

O'zbekistonning jadal kengayib borayotgan iste'mol bozori, Ipak yo'lida muhim jug'rofiy joylashuvi va "yashil" energiya eksporti salohiyatining ortib borayotgani uning rivojlanayotgan Ozarbayjon-Turkmaniston-O'zbekiston uch tomonlama formatidagi muhim rolini belgilaydi.