KOBUL, 23-may. /"Dunyo" AA/. Afg'onistonlik ekspert, "Afghan Eye" podkasti sharhlovchisi Sangar Paykar "Dunyo" AA uchun intervyusida joriy yilning 19-21-may kunlari Termiz shahrida bo'lib o'tgan "Tinchlik, do'stlik va farovonlikning umumiy makonini barpo etish" mavzusidagi Markaziy va Janubiy Osiyo o'rtasidagi o'zaro bog'liqlik bo'yicha Termiz muloqotining birinchi yig'ilishining ahamiyati haqidagi fikrlari bilan o'rtoqlashdi.

– Termiz muloqoti o'zgaruvchan global dinamika sharoitida mintaqaviy barqarorlik va rivojlanishning geostrategik imperativlaridan kelib chiqadigan hozirgi geosiyosiy kontekstdagi muhim platformadir. Iqtisodiy nuqtai nazardan, u o'zaro manfaatli loyihalarni ilgari surish uchun muhim forum bo'lib xizmat qiladi. U suv tanqisligi, iqlim o'zgarishi, terrorizm va noqonuniy savdo kabi umumiy muammolarni hal qiladi. Muloqot Markaziy va Janubiy Osiyo aloqalariga, xususan Afg'onistonning ko'prik roliga qaratilgan diplomatik bo'shliqni to'ldiradi. Yuqori darajadagi hamkorlikning davom etishi tizimli mintaqalararo hamkorlik zarurligini ko'rsatadi.

Birinchi navbatda, xavfsizlik va barqarorlik uchun o'zaro bog'liqlikni mustahkamlash zarur. Iqtisodiy jihatdan ortib borayotgan savdo va aloqalar umumiy farovonlik va o'zaro bog'liqlikni keltirib chiqaradi va mojarolar uchun imkoniyat xarajatlarini oshiradi. Hamkorlikka razvedka ma'lumotlarini almashish va chegaralarni birgalikda boshqarish kabi mexanizmlar yordam beradi. Afg'oniston bilan konstruktiv hamkorlik uning beqarorlik manbaiga aylanishining oldini olish uchun muhim ahamiyatga ega. Mintaqalararo hamkorlikni mustahkamlash global inqirozlarga chidamlilikni oshiradi va asosiy strategik nuqta bo'lgan ishonchni mustahkamlaydi.

O'zbekistonning mintaqaviy hamkorlik va iqtisodiyotlar integratsiyasidagi faol roli, tabiiyki, uning Janubiy Osiyodagi siyosatiga ham taalluqlidir. Markaziy Osiyodagi konsolidatsiya va yaxshi qo'shnichilik ruhi kabi ijobiy tendensiyalar mintaqani Janubiy Osiyo uchun yana-da yaxlit va bashorat qilinadigan hamkorga aylantirdi. Markaziy Osiyodagi muvaffaqiyatlar mintaqalararo potensial yutuqlarga ishonchni uyg'otadi. Barqaror Markaziy Osiyo janubiy osiyolik investorlar uchun sezilayotgan xatarlarni kamaytiradi. Markaziy Osiyoda o'rnatilgan hamkorlik mexanizmlari Janubiy Osiyoda ham qo'llanilishi mumkin.

 Aloqalarni kengaytirish istiqbollari juda keng. O'zbekiston tomonidan ilgari surilgan tashabbuslar muhim konseptual. Aloqalarni kengaytirishning iqtisodiy yo'nalishiga qiziqish ortib bormoqda. Transafg'on temir yo'li kabi infratuzilma loyihalari mintaqaviy iqtisodiy taraqqiyotga katta hissa qo'shadi. O'zbekiston o'zining geografik joylashuvi, faol diplomatiyasi va aniq qarashlari tufayli markaziy rol o'ynaydi. Kelgusidagi sa'y-harakatlar amalga oshirish, sohaviy hamkorlikni chuqurlashtirish, xususiy sektorni jalb qilish va geosiyosiy murakkabliklarni bartaraf etishga qaratiladi.

Markaziy va Janubiy Osiyo o'rtasidagi iqtisodiy hamkorlikning foydalanilmagan iqtisodiy salohiyati mavjud. Birlashgan bozor hajmi Markaziy Osiyo resurslari va Janubiy Osiyoning iste'mol bazasi va ishlab chiqarish imkoniyatlari o'rtasidagi o'zaro to'ldirishni ta'minlaydi. Har ikki mintaqa ham jadal rivojlanmoqda va bozorlar diversifikatsiya qilinishi kerak. Amaliy qadamlar transport infratuzilmasini rivojlantirish va uyg'unlashtirish, savdo to'siqlarini kamaytirish, sarmoyalarni rag'batlantirish, moliyaviy aloqalarni mustahkamlash va biznes o'rtasidagi aloqalarni osonlashtirishni o'z ichiga oladi. Shuningdek, energetika, qishloq xo'jaligi, to'qimachilik, turizm va raqamli iqtisodiyot kabi yuqori salohiyatli tarmoqlarga e'tibor qaratish muhim.

CASA-1000, TAPI va Transafg'on yo'lagi kabi loyihalarmuhim siyosiy va iqtisodiy imkoniyatlarni taqdim etadi. Siyosiy jihatdan ular o'zaro bog'liqlik, barqarorlik va diplomatik aloqalarni kuchaytiradi. Ular Markaziy Osiyo uchun strategik muxtoriyat va Afg'oniston uchun konstruktiv integratsiyani ta'minlaydi. Iqtisodiy jihatdan ular Janubiy Osiyo uchun energiya xavfsizligini ta'minlaydi, tranzit mamlakatlar uchun daromad keltiradi va savdo xarajatlari va vaqtini qisqartiradi. Ular, shuningdek, iqtisodiy faoliyatni qo'llab-quvvatlash va investitsiyalarni jalb qilishni rag'batlantiradi.

Afg'oniston o'zining geografik joylashuvi tufayli Markaziy va Janubiy Osiyo mintaqalari o'rtasidagi bog'lovchi nuqta hisoblanadi. U muhim tranzit markazi va mintaqaviy talab va taklif manbaiga aylanish salohiyati ega. Biroq, muhim to'siqlar qatoriga xavfsizlik bilan bog'liq muammolar, infratuzilma va xalqaro tan olinmaslik, iqtisodiy inqiroz va zaif institutsional salohiyat kiradi. Afg'onistonning salohiyatini ochish uchun mintaqa davlatlari bilan pragmatik hamkorlik muhim ahamiyatga ega.

Termizning boy tarixiy-madaniy merosi o'zro bog'liqlikning muhim, birinchi navbatda g'oyaviy va ramziy omili bo'lib xizmat qiladi. Uning sivilizatsiyalararo muloqot markazi va Buyuk ipak yo'lidagi ko'prik sifatidagi merosi umumiy o'ziga xoslik va maqsad sari intilishga xizmat qiladi. Ushbu meros zamonaviy tashabbuslarni qonuniylashtiradi hamda turizm va akademik almashinuv orqali odamlar o'rtasidagi aloqalarni osonlashtiradi. Umumiy madaniy an'analar o'zaro tushunish va ishonchni kuchaytiradi.