BISHKEK, 2-aprel. /"Dunyo" AA/. Qirg'izistonlik siyosatshunos, "Ala-Too" xalqaro universiteti professori Kuban Taabaldiyev "Dunyo" AA uchun intervyusida O'zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 31-mart kuni Xo'jand shahrida Qirg'iziston va Tojikiston yetakchilari bilan o'tkazgan uch tomonlama uchrashuvi haqidagi fikrlarini bildirdi:

– Markaziy Osiyoning uchta davlati rahbarlarining Tojikistonning Xo'jand shahrida bo'lib o'tgan uchrashuvi mintaqa tarixida burilish nuqtasi bo'ladi. Markaziy Osiyo davlatlari o'rtasidagi chegara nizolarining tashqi vositachilar ishtirokisiz deyarli to'liq hal etilishi zamonaviy dunyoda o'ziga xos hodisa bo'lib, bunga dunyoning ko'plab ekspertlari va hatto siyosatshunoslari ham e'tibor qaratmoqda.

Farg'ona vodiysidagi Davlat chegaralarining uchrashish to'g'risidagi bitim dunyoda eng zich joylashgan hudud sanalgan mintaqa xalqlari o'rtasida yaxshi qo'shnichilik va barqaror munosabatlarga yo'l ochadi. Markaziy Osiyodagi 80 million aholining 20 foizdan ortig'i Farg'ona vodiysida O'zbekiston, Tojikiston va Qirg'iziston chegaralari tutashgan joyda yashaydi.

Uch davlat yetakchilarining qo'shni mamlakat Davlat chegaralarining tutashgan nuqtasi to'g'risidagi Bitimni imzolashi ularning butun mintaqani tinchlik, barqarorlik va o'zaro hamkorlikda taraqqiyot hududiga aylantirish, Markaziy Osiyoning barcha davlatlarining xavfsizligi va farovonligini mustahkamlashga hissa qo'shish qat'iyatini tasdiqlaydi.

Barcha Markaziy Osiyo davlatlarining pozitsiyalari yaqinlashishiga Shavkat Mirziyoyev 2016-yilda O'zbekiston Prezidenti etib saylanganidan so'ng asos solindi. 2017-yilda esa Prezident Shavkat Mirziyoyev Markaziy Osiyo mintaqasini O'zbekiston tashqi siyosatining asosiy ustuvor yo'nalishi deb atagan edi. "Biz o'zimizning yaqin qo'shnilarimiz Turkmaniston, Qozog'iston, Tojikiston va Qirg'iziston bilan nisbatan ochiq, do'stona va pragmatik siyosat olib borishga sodiq qolamiz", degan edi O'zbekiston Prezidenti.

Qayd etish kerakki, O'zbekiston yetakchisining mazkur muhim islohoti samarasi o'laroq, mintaqa davlatlarining Markaziy Osiyodagi tashqi siyosatida ijobiy siljishlar kuzatildi. Mavqelarning yaqinlashuvi jarayoni Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlari tomonidan ham tasdiqlanib, Prezident Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan tashkil etilgan hamda har yili o'tkaziladigan oliy darajadagi Maslahat uchrashuvi mintaqaviy va hatto jahon miqyosida muhim siyosiy voqeaga aylandi.

Sammit oldidan Qirg'iziston va Tojikiston o'rtasidagi chegaradagi kelishmovchiliklar muvaffaqiyatli va adolatli tarzda hal qilindi. Bu muzokaralar O'zbekistonda ham 2022 yilda Samarqandda bo'lib o'tgan sammit chog'ida boshlangan edi. Keyin ikki davlat rahbarlari Emomali Rahmon va Sadir Japarov davom etayotgan chegara mojarosi fonida tezda alohida uchrashuv o'tkazib, to'qnashuvlarni to'xtatish, chegaradan qo'shinlarni olib chiqish va chegara bo'yicha to'planib qolgan barcha kelishmovchiliklarni tezroq hal etish bo'yicha hukumat darajasida yanada mazmunli muzokaralarni boshlash bo'yicha kelishuvga erishdilar.

Ikki yil davomida ekspert va mutaxassislar ishtirokidagi qizg'in muzokaralar natijasida tomonlar ikki davlat chegarasidagi uzunligi 1000 kilometrdan ortiq bo'lgan barcha bahsli hududlarni kelishib olishga muvaffaq bo'ldi. 2025-yil 13-mart kuni davlat rahbarlari Qirg'iziston va Tojikiston o'rtasidagi Davlat chegarasi to'g'risidagi bitimni imzoladilar. Ikki davlat rahbarlarining fikricha, hujjat uzoq muddatli hududiy bahslarga chek qo'ydi va nafaqat ikki davlat, balki butun mintaqa munosabatlarida yangi bosqichni ochdi.

Uch mamlakat Prezidentlari tomonidan O'zbekiston, Tojikiston va Qirg'iziston o'rtasidagi chegaralar tutashgan nuqtasi hududi to'g'risidagi Bitimning imzolanishi nafaqat siyosiy, balki iqtisodiy va ijtimoiy sohalarda ham keng istiqbollarni ochib, mintaqa xalqlarining yaqinlashishi, turmush darajasini yuksaltirish, bir-biridan xabardor bo'lishlari uchun sharoit yaratadi.

Xalqaro miqyosda imzolangan mazkur bitim zamonaviy, tobora murakkablashib borayotgan bugungi dunyoda Markaziy Osiyo davlatlari o'zlari mustaqil ravishda, hech qanday tashqi kuchlar ishtirokisiz, eng murakkab mintaqaviy muammolarni o'z ichida hal etishga qodir bo'lgan darajaga erishganiga yorqin misoldir. Bu, shuningdek, Markaziy Osiyoning dunyodagi o'zini-o'zi ta'minlovchi va barqaror mintaqasi sifatidagi nufuzi ortib borayotganidan dalolatdir.